Cập nhật chẩn đoán “Hội chứng buồng trứng đa nang”
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), còn được gọi là tình trạng không rụng trứng do tăng tiết androgen, hay còn gọi là hội chứng không rụng trứng mãn tính liên quan đến tình trạng dư thừa androgen.
Tiêu chuẩn Rotterdam: để chẩn đoán PCOS với 2 trong 3 tiêu chuẩn sau, cũng như loại trừ các nguyên nhân khác (ví dụ như tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, hội chứng Cushing và/hoặc khối u tiết androgen):
- Rối loạn chức năng rụng trứng (ít rụng trứng và/hoặc không rụng trứng)
- Dấu hiệu lâm sàng và/hoặc sinh hóa của tình trạng tăng tiết androgen
- Hình thái buồng trứng đa nang trên siêu âm hoặc AMH huyết thanh tăng cao.
Do đó, không cần thiết dùng siêu âm để chẩn đoán nếu có các đặc điểm của cả rối loạn rụng trứng và cường androgen, hoặc nếu một trong những dấu hiệu này được tìm thấy kết hợp với AMH huyết thanh tăng cao. Tiêu chuẩn chẩn đoán sau đã được thêm vào phiên bản năm 2023 của Hướng dẫn dựa trên bằng chứng quốc tế để đánh giá và quản lý hội chứng buồng trứng đa nang.
Thuật ngữ
"Không rụng trứng do tăng androgen" đã được đề xuất như một thuật ngữ chính xác hơn và ít gây nhầm lẫn hơn, vì đặc điểm buồng trứng là có nhiều nang chứ không phải u nang. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, "hội chứng buồng trứng đa nang" vẫn là thuật ngữ được biết đến và sử dụng rộng rãi.
Dịch tễ học
Tỷ lệ hiện mắc ước tính là 8-13% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nhưng tỷ lệ này thay đổi (lên tới 20%) tùy thuộc vào tiêu chuẩn chẩn đoán được sử dụng.
Các rối loạn liên quan đến PCOS:
- Hiếm muộn và sảy thai liên tiếp
- Nguy cơ lâu dài:
- Bệnh tiểu đường type 2
- Tăng lipid máu
- Bệnh tim mạch
- Ung thư nội mạc tử cung (nguy cơ tăng gấp hai đến sáu lần)
- Tỷ lệ lo âu và trầm cảm cao
- Phụ nữ có hình thái buồng trứng đa nang có nguy cơ mắc quá kích buồng trứng cao hơn khi làm IVF, bất kể họ có PCOS hay không.
Biểu hiện lâm sàng: Bộ ba điển hình của PCOS là:
- Kinh thưa và/hoặc không rụng trứng
- Chứng rậm lông
- Béo phì
Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị vô sinh, mụn trứng cá, rụng tóc hoặc xét nghiệm sinh hóa cho thấy nồng độ androgen tăng cao.
Bệnh lý học: Chất chỉ điểm
Tăng androgen sinh hóa dựa trên việc đo testosterone tự do, chỉ số androgen tự do hoặc testosterone sinh khả dụng được tính toán, androstenedione và dehydroepiandrosterone sulphate.
Nồng độ hormone anti-Müllerian (AMH) thường tăng lên và có bằng chứng mới nổi về tính hữu ích của AMH trong chẩn đoán PCOS. Tiêu chuẩn chẩn đoán gần đây nhất (năm 2023) đã bổ sung AMH làm phương pháp thay thế cho hình ảnh siêu âm về hình thái buồng trứng đa nang.
Siêu âm
Buồng trứng có thể bình thường ở PCOS, và ngược lại, hình ảnh buồng trứng đa nang (PCOM) có thể được nhìn thấy ở những phụ nữ không mắc hội chứng này. Tuy nhiên, người ta thừa nhận rằng phụ nữ mắc PCOS có xu hướng có buồng trứng lớn hơn với số lượng nang trứng tăng lên.
Tuy nhiên, ngưỡng chẩn đoán cụ thể đã là chủ đề tranh luận và sửa đổi. Tiêu chuẩn chẩn đoán được cập nhật mới nhất (khoảng năm 2024) dựa trên hướng dẫn đồng thuận quốc tế năm 2023.
Ở những bệnh nhân >8 năm sau khi có kinh nguyệt, tiêu chuẩn chẩn đoán PCOM là:
- Số nang trên một buồng trứng (FNPO) ≥20 ở ít nhất một buồng trứng và/hoặc
- Số nang trên một phần (FNPS) ≥10 ở ít nhất một buồng trứng và/hoặc
- Thể tích buồng trứng ≥10 mL, đảm bảo không có thể vàng, u nang hoặc nang noãn trội.
FNPO được coi là dấu hiệu chính xác nhất cho PCOM. Hai tiêu chí sau chỉ nên được xem xét nếu sử dụng công nghệ cũ hoặc chất lượng hình ảnh không đủ để đánh giá chính xác số lượng nang trứng trên toàn bộ buồng trứng.
FNPO bao gồm bất kỳ nang nào có kích thước từ 2-9 mm. Các đặc điểm và/hoặc bệnh lý buồng trứng khác bao gồm u nang buồng trứng, thể vàng và nang trội ≥10 mm không nên được đưa vào số lượng nang buồng trứng hoặc tính toán thể tích.
Hình ảnh siêu âm của PCOS
Tiêu chuẩn chẩn đoán được điều chỉnh ở những phụ nữ tuổi vị thành niên (nghĩa là trong vòng 8 năm kể từ khi có kinh nguyệt hoặc độ tuổi <20), những đối tượng này không nên sử dụng siêu âm để chẩn đoán PCOS do tỷ lệ buồng trứng đa nang cao ở giai đoạn cuộc đời này.
Điều này thay thế tiêu chuẩn Rotterdam ban đầu là ≥12 nang và khuyến nghị tạm thời là 24 hoặc 25 nang trên mỗi buồng trứng. Sự hiện diện của một buồng trứng đa nang duy nhất là đủ để cung cấp tiêu chuẩn siêu âm cho PCOS.
Các đặc điểm hình thái khác đã được mô tả nhưng không đóng góp vào tiêu chuẩn chẩn đoán chính thức:
- Mô đệm trung tâm tăng âm
- Vị trí ngoại vi của nang (dấu hiệu chuỗi ngọc trai)
- Nang có kích thước tương tự nhau, đo được 2-9 mm
Chụp cộng hưởng từ
MRI không được bảo đảm thường xuyên trong quá trình kiểm tra PCOS, tuy nhiên, MRI vùng chậu có thể cho thấy hầu hết hoặc tất cả các đặc điểm siêu âm nêu trên. Các đặc điểm tín hiệu bao gồm:
- T1: nang nhỏ đồng nhất có tín hiệu thấp trong khi mô đệm trung tâm có tín hiệu trung gian (so với cơ tử cung bình thường).
- T2: nang có tín hiệu T2 cao trong khi mô đệm trung tâm có tín hiệu T2 tương đối thấp.
Hình ảnh chụp MRI của PCOS
Tài liệu tham khảo:
Polycystic ovarian syndrome | Radiology Reference Article | Radiopaedia.org
Sửa đổi lần cuối bởi Arlene Campos 20.0.2024
