Que cấy tránh thai: Phương pháp ngừa thai dài hạn, hiệu quả và an toàn
BS. Lê Đăng Đại - Sản phụ khoa
Tổng quan
Que cấy tránh thai là một trong những phương pháp ngừa thai hiện đại, có hiệu quả cao, thời gian tác dụng kéo dài và dễ đảo ngược. Đây là lựa chọn phù hợp cho phụ nữ mong muốn một biện pháp tránh thai tiện lợi, ít phụ thuộc vào yếu tố tuân thủ hằng ngày mà vẫn đảm bảo hiệu quả lâu dài.
1. Que cấy tránh thai là gì?
Que cấy tránh thai (Implant contraceptive) là một thanh nhựa nhỏ, mềm dẻo, có kích thước tương đương que diêm, chứa hormone etonogestrel – một dạng progestin. Que được cấy dưới da, thường ở mặt trong cánh tay không thuận. Phương pháp này thuộc nhóm biện pháp tránh thai có tác dụng dài hạn có thể đảo ngược (LARC – Long-acting Reversible Contraception).
Các sản phẩm thương mại phổ biến hiện nay bao gồm: Implanon®, Nexplanon®.
2. Cơ chế hoạt động
Sau khi được cấy vào cơ thể, que cấy phóng thích liên tục một lượng nhỏ hormone etonogestrel vào máu, giúp ngừa thai theo ba cơ chế chính:
- Ức chế rụng trứng.
- Làm đặc dịch nhầy cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng di chuyển.
- Làm mỏng niêm mạc tử cung, không thuận lợi cho trứng đã thụ tinh làm tổ.
Nhờ đó, que cấy đạt hiệu quả tránh thai rất cao – trên 99%, tương đương hoặc cao hơn các biện pháp tránh thai nội tiết khác.
3. Ưu điểm nổi bật
- Hiệu quả cao, thời gian kéo dài: Một que cấy có tác dụng ngừa thai liên tục trong tối đa 3 năm.
- Có thể tháo bất cứ lúc nào: Sau khi tháo, khả năng sinh sản trở lại nhanh chóng, thường trong vòng vài tuần.
- Không chứa estrogen: Giảm nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu – một vấn đề thường gặp ở các biện pháp chứa estrogen phối hợp.
- Không cần nhớ uống thuốc mỗi ngày hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt tình dục.
- Kín đáo, không ảnh hưởng đến quan hệ vợ chồng.
4. Những ai nên và không nên dùng que cấy
Phù hợp với:
- Phụ nữ chưa có kế hoạch sinh con trong vài năm tới.
- Người không dung nạp estrogen.
- Phụ nữ sau sinh và đang cho con bú (sau 6 tuần).
- Người cần biện pháp tránh thai dài hạn, ít phụ thuộc vào việc tuân thủ.
Chống chỉ định hoặc cần thận trọng khi:
- Có tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu, đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
- Có hoặc nghi ngờ ung thư vú, bệnh gan nặng, u gan.
- Xuất huyết âm đạo bất thường chưa rõ nguyên nhân.
- Dị ứng với etonogestrel hoặc các thành phần của que cấy.
📌 Lưu ý: Mặc dù trên nhãn thuốc có cảnh báo liên quan đến nguy cơ huyết khối, các bằng chứng hiện tại cho thấy nguy cơ này chủ yếu liên quan đến estrogen. Que cấy chỉ chứa progestin, nên nguy cơ có thể thấp hơn nhiều. Tuy nhiên, cần trao đổi với bác sĩ nếu có tiền sử rối loạn đông máu.
5. Tác dụng phụ thường gặp
Hầu hết người dùng dung nạp tốt que cấy, nhưng có thể gặp một số tác dụng phụ:
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt: vô kinh, rong kinh, kinh kéo dài hoặc không đều.
- Tác động toàn thân: đau đầu, chóng mặt, tăng cân nhẹ, buồn nôn, đau vú, thay đổi tâm trạng.
- Ảnh hưởng chuyển hóa: tăng kháng insulin nhẹ, ảnh hưởng lipid máu.
- Khác: giảm ham muốn, khô âm đạo, u nang buồng trứng lành tính (thường thoái lui tự nhiên).
Que cấy không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
6. Quy trình cấy và tháo que
Cấy que:
- Thực hiện tại cơ sở y tế có chuyên môn.
- Gây tê tại chỗ và cấy que vào mặt trong cánh tay.
- Thời gian thực hiện: khoảng 5–10 phút.
- Có thể cần tránh nước tại chỗ cấy trong 3–5 ngày đầu.
- Nếu que cấy được đặt vào thời điểm phù hợp (trong vòng 5 ngày đầu chu kỳ kinh), hiệu quả tránh thai bắt đầu ngay lập tức. Nếu không, nên dùng thêm biện pháp hỗ trợ trong 7 ngày đầu.
Tháo que:
- Có thể tháo bất cứ lúc nào nếu người dùng muốn có thai hoặc đổi phương pháp.
- Gây tê và rạch một đường nhỏ để lấy que ra. Thủ thuật nhanh, thường <5 phút.
- Có thể cấy que mới ngay sau khi tháo nếu muốn tiếp tục tránh thai.
7. Khi nào cần tái khám hoặc liên hệ bác sĩ?
Người sử dụng nên tái khám hoặc liên hệ cơ sở y tế khi có các dấu hiệu sau:
- Sưng, đỏ, đau hoặc chảy dịch tại vị trí cấy.
- Chảy máu âm đạo bất thường kéo dài hoặc lượng nhiều.
- Đau đầu nặng kèm mờ mắt hoặc rối loạn thị lực.
- Đau, sưng chân – dấu hiệu nghi ngờ huyết khối.
- Nghi ngờ có thai hoặc đau bụng dữ dội (nguy cơ thai ngoài tử cung).
Kết luận
Que cấy tránh thai là một lựa chọn hiệu quả, an toàn, dài hạn và linh hoạt cho phụ nữ hiện đại. Tuy nhiên, như bất kỳ biện pháp y khoa nào, que cấy cần được tư vấn và theo dõi bởi nhân viên y tế có chuyên môn để đảm bảo phù hợp với từng cá nhân.
Nếu bạn đang cân nhắc phương pháp này, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ sản phụ khoa để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất.
📬 Liên hệ tư vấn:
BS. Lê Đăng Đại - 📞: 0906881508 – ✉️: ledangdai.dr@gmail.com
📍 : Phòng khám Sản Phụ Khoa – Bs Lê Đăng Đại (21 Nguyễn Văn Thạnh, Phường Long Bình, Tp. HCM)
